(Bošnjaci su jedini narod sa prostora bivše Jugoslavije koji kontinuirano od kraja osmog vijeka do danas ima svoje plemstvo. Drugima su čak i dinastije seljačkog porijekla.)Novi Pazar je bio grad aga i begova. Pred Prvi balkanski rat u Novom Pazaru je živjelo preko trista begova i aga. Poslije stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, donijet je nepravedni Zakon o agrarnoj reformi po kome je begovima i agama oduzeta zemlja. Zemlja je otkupljivana po deset puta jeftinijoj cijeni nego što je bila njena stvarna vrijednost, a renta koju je država obećavala za zemlju u visini od 2.000-50.000 dinara, smanjena je četiri do pet puta. Korupcija, lažno premjeravanje zemljišta redovno su pratile reformu. Većina aga i begova je bila izložena materijalnom propadanju i teško se snalazila u novim uslovima.
I novac koji su dobili od države mnogi nisu umjeli da ulože u neki posao, jer tome nisu bili vični, već su ga trošili za svakodnevne potrebe dok je trajao. Kada su ostali bez tog novca, počeli su da prodaju kuće, dragocjenosti, nakit i drugu zaostavštinu. Od toga su najviše i vrlo jeftino pokupovali Jevreji. Jedan od njih, Samuel Konforti zvani Sumbuliko se na taj način enormno obogatio i zvali su ga “Grobar zlata aga i begova”. Od većine bivših aga i begova stvarala se sirotinja koja je ubrzo postala socijalni problem grada. Ipak jedan dio aga i begova nije dozvolio da propadne. Posvjetio se obradi onog dijela zemlje koji im je ostavljen poslije reforme, ili zanatstvu ili trgovini, i za ondašnje prilike imali su solidan život. Oni najsnalažljiviji s novcem dobijenim od zemlje odali su se trgovini i zanatstvu i ubrzo stekli kapital tako da su postali značajni nosioci privrednog života Novog Pazara.
Slični tekstovi
Omer-efendija Koničanin je ostavio u svojim sjećanjima nepotpun spisak od 164 tadašnja novopazarska bega, age i efendije: – Kavrajić Šećer-aga, Kavrajić Fehim-aga, Kavrajić Hamdi-aga, Kavrajić Hilmi-aga, – Hilmi-aga Hudović, Mehmed-aga Hudović- Mehmedalija Hamzagić, Ahmet-aga Hamzagić, Mehmed-aga Hamzagić, Daut-aga Hamzagić, Selim ef. Hamzagić, – Hadži Huso Dervišbilalović, – Delić Hajro, – Hadži Huso Bihorac, Abdurahman ef. Bihorac, – Hazbi ef. Imamović, Teufik-efendija Imamović, – Mušan-beg Poplata, – Nazif ef. Šušević (ujedno čuveni alhamijado pjesnik i umjetnik),- Hadži Fehim Dražanin, Nuro Dražanin, Ahmed ef. Dražanin,- Hajrudin-aga Hadži Mujović (vjerovatno potomak Hadži Mustafe Muja Gračanice, čuvenog vojskovođe Husein-kapetana Gradaščevića), – Aćif-beg Ljajić, Mustaj-beg Ljajić, Selman-aga Ljajić, – Gusinjac Hamdo zvani Hamija, Muamer Gusinjac, Šerif-aga Gusinjac, – Arif-aga Mavrić, Mahmut-aga Mavrić, Selman-aga Mavrić, Omer-aga Mavrić,- Ejup-aga Slezović, – Mujaga Pećanin, Smail-aga Pećanin, Mehmet-aga Pećanin, Alijaga Pećanin, Mehmed-aga Pećanin, – Ali-beg Nailbegović, – Salih-beg Rasovac (prvi predsjednik novopazarske općine nakon Balkanskih ratova), Amir-beg Rasovac, – Bedri-beg Eminbegović, Murhan-beg Eminbegović,- Osman-aga Trtovac, Adem ef. Trtovac, – Amir i Suljo Ćerimagić,
– Rušid-aga Nokić, Elmaz-aga Nokić, Husen-aga Nokić, – Ćazim-aga Mujčinović, Amir Mujčinović, Hivzo Mujčinović,- Hilmi-aga Abdulefendić, – Zahit-aga Gicić, Šemsaga Gicić, Vehbi-aga Gicić, – Derviš-beg Buđevac, Amir-beg Buđevac,- Ahmet-aga Koč, – Adem ef. Pluncević, – Jašar ef. Kadungičić,- Nazif-aga Dazdarević, Ahmed ef. Dazdarević, Abdulah-aga Dazdarević,- Ahmet-aga Tutinac, – Hadži Bajram Prištevac,- Abaz-aga Čolaković, Emin-aga Čolaković, Husni-aga Čolaković, – Džemail-aga Gegić, Hadži Salih Gegić,- Fehim-aga Melajac, – Abdulah-aga Godovac, – Mehmedali-beg Osmanbegović, – Ćamil-beg Ejupbegović (prvi predsjednik općine Novi Pazar nakon Prvog svjetskog rata), Omer-beg Ejupbegović,- Hamdi-aga Ćilerdžić (predsjednik općine Novi Pazar u prvim godinama austrougarske okupacije), Alijaga Ćilerdžić, Abdul-aga Ćilerdžić, Hamdi-aga Ćilerdžić, – Šefki-aga Hrvaćanin, – Nazif-aga Koškovac, Mujaga Koškovac,- Hadži Lebib-beg Nedžipašić (potomci po ženskoj liniji Ferhatagića), – Erib-beg Tahirbegović, Halil-aga Tahirbegović, Jusuf-beg Tahirbegović (potomci po ženskoj liniji Ferhatagića), – Hasan-beg Smailbegović, Hajrudin-beg Smailbegović (po jednoj verziji prije tri pojasa su se prezivali Ferhatagići i potomci su Ejup-bega Ferhatagića, po drugoj verziji potomci su Ferhatagića po ženskoj liniji), – Iljaz-aga Hadži Rifatović, Salih ef. Hadži Rifatović, Hadži Hamid Hadži Rifatović, – Halil-aga Buzović,- Alijaga Crnočanin, – Hilmi ef. Hadži Ibrahimović, Amir-aga Hadži Ibrahimović, Faik-aga Hadži Ibrahimović (možda najstarija novopazarska bošnjačka porodica), – Arif-aga Komatina (zadnji predsjednik općine – beledije Novi Pazar iz osmanskog perioda; poginuo braneći grad),- Bejtaga Agušević, Dželil-aga Agušević, Ćazim-aga Agušević, Hadži Hamid Agušević,
– Nuri-beg Ćorović, Abdurahman-beg Ćorović, – Šahin-beg Elmazbegović, Asim-beg Elmazbegović, Šemsi-beg Elmazbegović,- Hamdi-aga Šarenkapić, Hadži Hivzo Šarenkapić- Nafi-beg Salihbegović, – Mula Smajo Žirčanin,- Ahmet-aga Čarovac,- Hadži Halil Kuč, – Šahsuvar-beg Čavić (Potomak sjeničkih begova Čavića. Podigao prvu modernu kuću od cigle pokrivenu crijepom 1911. godine u stilu arhitekture grada Seljanika (Soluna) – zgrada do same općinske zgrade i nabavio prvi automobil u Novom Pazaru),- Hajrudin-aga Tokalić, – Emin-aga Rohović, – Nazif-aga Hadži Latović, – Husein-aga Hadži Abdić, – Salih ef. Kalač, Nazif-aga Juzbašić, Jonuz-aga Mula Hodović, Alijaga Šehalić, Hilmi ef. Muderizović, – Osman-aga Ćurkić, Alijaga Ćurkić,- Mehmed-aga Iković, Nazif-aga Iković,- Husein-aga Bašić, Huso Bašić,- Ali-aga Vrančević, – Salih Hadži Hafizović, Hivzi ef. Hadži Hafizović, – Hasan-aga Šarukić i brat mu, – Šućrija Šabagić, Vehbaga Šabagić, – Nedžib Šabanagić, Mahmut Čaprić, – Amir-aga Hadži Fejzagić (po kojem je dobio ime Amir-agin han), – Iljaz ef. Petlača, Hadži Mujo Petlača, Hafiz Mehmed Petlača, – Hadži Bejto Škrijelj, Hadži Šemso Škrijelj,- Šerif Grbović, – Nazim Džanefendić, Teufik Džanefendić, Sabit Džanefendić, – Abdulkerim Grahovac, Hadži Salih Grahovac, – Hivzi-aga Hadži Kasumović, – Riza-beg Muratbegović (potomak porodice Talirević koja se u prvoj polovini XIX vijeka borila za prevlast nad Novopazarskim sandžakom sa Ferhatagićima; gradonačelnik Novog Pazara zadnjih godina austrougarske okupacije. Potomci ove porodice se sada prezivaju Rizabegovići.)- Nazif-aga Bajraktarević, Abdurahman ef. Gorandžanin, – Hamid-aga Hadži Tahirović, Abdulah Hadži Tahirović, Hafiz Hadži Tahirović, Osman-aga Hadži Tahirović,- Hazir-aga Plojović, Idriz ef. Berberištanin.
Piše: Esad Rahić
