Komunizam je primarno ekonomski sistem, stoga individualna ljudska prava nisu primarni cilj.U komunističkom društvu se najbolji interesi pojedinca ne mogu se razlikovati od interesa društva. To znači da individualne slobode nisu spojive sa komunističkom ideologijom. Jedini razlog za zadržavanje individualnih prava na govor i informiranje bio bi unapređenje društva, uslov koji bi vjerovatno bio ispunjen samo u određenim slučajevima. Proces urbanizacije učinio je i medije pristupačnijim širim narodnim masama. Uloga medija, pored protoka informacija, trebala je biti, kao i u drugim komunističkim društvima oblikovanje čovjeka, ali u duhu kolektivizma.
Glavna karakteristika medijske klime u Jugoslaviji bila je autocenzura i zasićenost ideologijom. Država je bila vlasnik svih medija, svih štamparija, izdavačkih kuća i svih drugih resursa i sredstava potrebnih za djelovanje u medijskom prostoru. Iako je nominalno proklamovana medijska sloboda, ustvari radi se o veoma skučenom prostoru za djelovanje. Josip Mihaljević u svom članku “Liberalizacija i razvoj medija u komunističkoj Hrvatskoj 1960-ih i na početku 1970-ih”navodi da od 1952. godine možemo pratiti proces reformi i promjenu kursa u odnosu prema medijima, kao dio općeg procesa, koji je za posljedicu imao manji pritisak na društvo. Usko, u kontekstu novinarstva to znači jačanje zapadno utjecaja i promoviranje profesionalizma, ali taj dah liberalizacije imao je kratko trajanje. Nakon što se politički vrh razišao sa Milovanom Đilasom 1954. godine, nadzor nad novinarima iz pozicije Saveza komunista Jugoslavije jača, što donosi usporavanje razvojnog procesa unutar medija, što traje do 1960. godine.
U Jugoslaviji je prvi zakon o štampi objavljen 24. avgusta 1945. godine i prvi član zakona je glasio „ U demokratskoj federativnoj Jugoslaviji štampa je slobodna. Niko ne može biti spriječen u slobodnom izražavanju svojih misli putem štampe, osim u slučajevima koje ovaj zakon predviđa”. Zakon je bio prepun kaznenih odredbi i zabrana. Novine se nisu mogle izdavati bez prijave okružnom javnom tužiocu. Zakon propisuje dostavljanje tri primjerka svih izdanja koja izađu iz štampe, navodi se u članku Ivane Hebrang Grgić, “Zakon o tisku u Hrvatskoj od 1945. do danas“. To je bila obaveza svake štamparije. Kako je državi u stvaranju socijalističkog čovjeka bilo od presudne važnosti da istog krenu oblikovati još u najranijem dobu tj. djetinstvu posebna je pažnja posvećena listovima namijenjenim djeci i omladini. To je dovelo do usvajanja „Zakona o izdavanju i raspačavanju omladinske i dječije književnosti i štampe“, koji je objavljen 8. aprila 1947. godine. Za izdavanje omladinske knjige bilo je potrebno dobiti dozvolu Ministarstva obrazovanja republike, kojem po mjesnoj nadležnosti izdavač pripada
Osim kontrole onoga što se objavljuje, novi režim je morao i da razvije svoju propagandnu aktivnost. Unutar Partijskog Agitpropa – Agitaciono propagandnih komisija koje su formirane uz sve komitete formirana je poseban sektor za štampu i agitaciju. Zadatak ovog sektora je bio da na svome području djelovanja prati da se sva politička i druga pitanja u štampi pravilno postave. Novinari su trebali da budu vojnici partije. Sa svrhom oblikovanja javnosti i stvaranja socijalističkog čovjeka partija je morala razviti i organizovati štampu koja će odgajati široke narodne mase u duhu socijalizma.
Za Intelektualno.com pišu: Fadil Hadžiabdić i Faris Marukić
