Grad Edirne nalazi se u istoimenoj provinciji u zapadnoj Turskoj. Na tromeđi današnjih država, Grčke, Bugarske i Turske, stacioniran je grad veoma značajan za tursku historiju. Naime, grad Edirne bio je druga prijestolnica Osmanskog carstva. Međutim, osnovan je mnogo prije, još u II vijeku od strane rimskog cara Hadriana. Grad je upravo po svom osnivaču dugo vremena nosio naziv Hadrianopolis. Murat I osvojio je Edirne 1365. godine i učinio ga prijestolnicom Osmanskog cartva i to izuzetno kratak vremenski perod od 1365. do 1453. godine. Za vrijeme postojanja Osmanskog carstva grad se razvio u tipični orijentalni grad.
Remek-djela osmanske arhitekture
U Edirneu, kao i u ostatku tadašnjeg carstva sultani i paše su podizale zadužbine kako bi zauvijek ostavili svoj trag. Tako su u Edrneu nastala neka od remek-djela osmanske arhitekture, a među njima izdvaja se džamija Selima II, poznata kao Selimija. Džamija Selimija izgrađena je za sina čuvenog sultana Sulejmana Zakonodavca, koji će kasnije i sam biti padišah. Gradnja džamije trajala je desetljeće, od 1569. do 1579. godine. Selimiju džamiju gradio je mimar Sinan, najznačajniji carski mimar, i ona predstavlja njegovo najvažnije djelo. Godine 2011. Selimija je upisana na UNESCO-vu listu svjetske baštine kao najskladniji izraz osmanske arhitekture. U samom centru grada nalazi se Bedestan čaršija. Mala čaršija koju je podigao sultan Mehmed I godine 1418. U osmanskom periodu ovaj bazar je bio poznat po dućanima s dragim kamenjem i draguljima. Čuveni osmanski putopisac Čelebija zapisao je u svoje bilješke da je ovaj bazar tokom noći čuvalo 60 stražara. U neposrednoj blizin Bedestana nalazila se i Eski džamija. Eski džamija je najmanja i najstarija carska džamija, također se nalazi u centru Edirnea. Ova carska džamija građena je 1414. godine.Dva najznačajnija društvena objekta namjenjena za trgovinu i usluge dali su izgraditi čuveni Bošnjaci osmanskog dvora. Naime, jedan karavansaraj i zatvorenu čaršiju u Edirneu izgradili su Rustem-paša i Ali-paša, veliki veziri porijeklom Bošnjaci. Rustem-pašin karavansaraj nalazi se u neposrednoj blizini Eski džamije. Ovaj karavansaraj izgradio je mimar Sinan 1561. godine za Sulejmanovog velikog vezira Rustema. Ovaj nekadašnji trgovački centar i konačište preuređen je u hotel 1972. godine, a danas pripada lancu hotela Hilton. Drugi objekt društvenog karaktera, koji je izgradio mimar Sinan za Bošnjaka Semiz Ali-pašu Pračića, bio je zatvorena čaršija. Ali-pašina čaršija izgrađena je 1569. godine i neodoljivo podsjeća na istanbulsku Kapali čaršiju. Ova čaršija predstavljala je 300 m dug pokriveni bazar, a u njemu su se nalazila oko 300 dućana. Ali-pašina čaršija imala je šest ulaza, s istočne strane nalazila su se tri ulaza, dok su ostale tri strane imale po jedan ulaz. Ovaj bazar je uništen u požaru 1992. godine, ali je rekonstruisan i vraćen u prvobitno stanje 1997. godine.
“Grad rijeka”
Pored velelepnih građevina koje su podizali čuvene ličnosti Osmanskog carstva, treba spomenuti i Kaleiči mahalu. Ova životopisna mahala vrijedna je spomena jer oslikava život običnog čovjeka. Spoj raskošnih i trošnih drvenih kuća donosi dašak prošlog vremena.Edirne je grad rijeka, pa je poznat i po mnogobrojnim mostovima koji su građeni od bizantskog preko osmanskog vremena sve do danas. Najstariji most je Gazi Mihal, most koji je prvobitno izgrađen u bizantskom preiodu, a obnovio ga je Gazi Mihal-beg u 15. stoljeću. Neki od poznatih mostova u Edirneu su i most Bajazita II, Fatihov most, Saračhana i mnogi drugi. Edirne je grad u kojem je rođen jedan od najznačajnijih osmanskih sultana Mehmed II Osvajač, sultan koji je 1453. godine osvojio Konstantinopolis te iz Edirna prenio prijestolnicu u Konstantinopolis, odnosno Istanbul. Okružen je trima rijekama Tundžom, Ardom i Maricom tako da se sa sjeverne i zapadne strane u grad može ući isključivo preko mostova od kojih su mnogobrojni izgrađeni još u osmanskom periodu. Da je Edirne grad koji njeguje i čuva kulturu Bošnjaka, potvrđuje i činjenica da u sklopu Trakija univerziteta u Edirneu postoji Katedra za bosanski jezik, jedina katedra za izučavanje bosanskog jezika u Turskoj. Edirne je grad sa mnogobrojinim objektima osmanske gradnje, koji su sačuvani i danas te čuvaju duh osmanskog vremena. Edirnske građevine pričaju priče svojih osnivača te njihov lik i djelo čuvaju od zaborava.
Piše: Nermana Crnčalo
intelektualno.com
