Tokom Drugog svjetskog rata, u Sarajevu su se dešavali nebrojeni zločini nad Sarajlijama od strane ustaških okupatora. Njihovo posljednje divljaštvo desilo se u noći sa 27. na 28. mart 1945. godine, kada je na Marijin Dvoru obješeno 55 građana Sarajeva, antifašista. Teško je utvrditi tačan broj stradalih u posljednjim danima okupacije, ali ovakav gnusan čin okupatora govori kakva bi sudbina čekala sve normalne građane koji su bili protivnici fašističke ideologije. Među obješenim na marijindvorskim kestenovima je bilo studenata, đaka, starijih muškaraca i žena. Žrtve su bile različitih konfesija.
Cilj ovog zločina
Još od ranijeg perioda, planirano je oslobođenje grada Sarajeva. Ustaše su shvatile da se oslobodilačkim jedinicama pridružuje sve veći broj građana grada. Odlukom ustaškog Prijekog suda, tačnije stožera ustaškog zločinca Vjekoslava Maksa Luburića, građani su obješeni. Vješanje je imalo za cilj zastrašiti Sarajlije. Među obješenim se nalazilo i 29 policajaca koji su ranije bili pretučeni. Ujutro je građane zatekao strašan prizor. Svaki kesten je imao po jednog obješenog čovjeka. Međutim, ovaj strašan zločin nije postigao željeni cilj ustaša. Sarajlije nisu pokleknule pod terorom fašista. Čak šta više, već sljedeći dan, sanitetski materijal je dopremljen oslobodiocima grada.
Otkrivanje zločina nakon oslobođenja
Nakon oslobođenja Sarajeva, otkriveni su novi počinjeni zločini, nove žrtve i nove masovne grobnice. U vili Berkovića, stanu Luburićevih koljača, je otkriveno mučilište i grobnica 23 građanina, koji su ubijeni pred oslobođenje grada. Komisija je 9. aprila utvrdila da su sve žrtve ubijene na monstruozan način. Komisija je dala opise ubistava: Deformirana lobanja usljed udara tupim i čvrstim predmetom… četiri uboda noža u lijevu stranu vrata… Sve žrtve su imale vezane ruke na leđima.
Događaji sa kraja marta i početka aprila 1945. godine svjedoče o borbi Sarajeva i Sarajlija protiv fašizma i da je ovaj grad uvijek bio antifašistički, te da nema mjesta za ovakve i slične ekstremne režime.
Za Intelektualno.com piše: Alen Borić
