Bosna i Hercegovina, kao nijedna druga zemlja u Evropi, ima hiljadugodišnju tradiciju suživota različitih vjera i kultura, te je sa takvim iskustvom potrebna Evropskoj uniji koja teži da to postane u budućnosti. U Bosni i Hercegovini se sudaraju dva pogleda na svijet. Jedan je uključivost i koegzistencija temeljena na proklamovanim evropskim vrijednostima slobode čovjeka i uvažavanja svačije posebnosti, a drugi pogled je nacionalistički, koji smatra da jedan narod iste vjere, jezika i kulture, mora ekskluzivno živjeti na jednoj teritoriji. U Bosni i Hercegovini se ogleda budućnost Evrope, i u zavisnosti koji koncept podrži, Evropa će pokazati kakvom želi postati.
Glavna tema ovogodišnjeg 16. Bledskog strateškog foruma je budućnost Evrope i njena otpornost na izazove. Ti izazovi su u suštini vrlo jednostavni, a to je borba muktikukturalizma protiv nacionalizma. Evropska unija je primarno sastavljena od nacionalnih država pa sama izgradnja novog društva, gdje pod jednim krovom treba da žive različite nacije, izazov je od momenta od kada je krenulo ujedinjavanje.
Zbog toga ključna zemlja za širenje Evropske unije na Balkanu jeste upravo Bosna i Hercegovina, i suštinski i simbolično. Nacionalizam koji je uvezen u Bosnu i Hercegovinu pokušao je ubiti multikulturalizam sistematskim razaranjima, ubijanjima, silovanjima, raseljevanjima i na koncu genocidom. Kultura suživota različitosti je dobrim dijelom ranjena u ovoj evropskoj državi, ali ne i uništena. Nacionalisti su također mogli naučiti lekciju u Bosni i Hercegovini, a to je da je moguće braniti ideje proklamovane u Evropskoj povelji o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, gdje svako ima pravo da bude različit i ono što jeste. Bosanski čovjek u svojoj biti je slobodan i drugačijeg je profila od čisto nacionalističkog pogleda na život kakav dominira u nekim dijelovima Evrope.
Premijer Mađarske Viktor Orban, što je vrlo čudno, na ovogodišnjem forumu u Bledu iznio je tezu kako je: “Srbija ključna zemlja za EU. Istina je da je nama, evropskim zemljama potrebnija Srbija nego što je članstvo u EU potrebno Srbiji.” Koliko je Orban u pravu pokazuju istorija i dokumenti koji se daju jasno iščitati.
U Bosni i Hercegovini je početkom 20. vijeka počeo Prvi svjetski rat nakon kojeg je promijenjen i svjetski poredak. Na multikulturalnu Bosnu i Hercegovinu je na kraju 20. vijeka izvršena agresija pod komandom tadašnjeg režima u Beogradu. U Bosni i Hercegovini je prvi put u istoriji prekršena i Konvencija o genocidu, za šta je osuđena Srbija. U Bosni i Hercegovini je napadnuta Evropska konvencija o ljudskim pravima i osnovnim slobodama, čime je izvršena agresija i na fundametalnu ideju Evropske unije. U Bosni i Hercegovini je u isto vrijeme od 1992. do 1995. godine i odbranjena ideja Evropske unije, makar i djelimično.
Kako onda Srbija za Orbana može biti ključna za proširenje Evropske unije na zemlje u regiji? Možda premijer Orban ne zna da su pod komandom srbijanskog generala Draže Mihajlovića za vrijeme Drugog svjetskog rata počinjeni sistematski zločini nad Bošnjacima u Istočnoj Bosni, Sandžaku i Crnoj Gori, što potvrđuju dokumenti u kojima se naređuju spaljivanja sela i potpuna likvidacija stanovništva. Postoje i izvještaji o izvršenju zadataka! Primjer je depeša srbijanskog oficira Zaharije Ostojića od 01. januara 1943. godine koji javlja generalu Mihajloviću da se pitanje muslimana mora riješavati na razne načine, pa je jedan od načina i taj da se Sandžaklije moraju klati. Dva dana nakon toga, 03. januara 1943. general Mihajlović daje zapovijed svojim jedinicama da očiste Čajnički srez od muslimana, nakon čega je uslijedilo paljenje sela i ubijanje 411 žena, među kojima 21 dijete, za šta postoje dokumentovana imena i prezimena. U Bjelopoljskom srezu u Crnoj gori spaljena su 33 sela, ubijeno 1,000 žena i djece. Jedan od komandanata Pavle Đurišić 13. februara 1943. godine šalje izvještaj generalu Mihajloviću u kojem ga obavještava da je u Pribojskom, Čajničkom, Pljevaljskom i Fočanskom srezu, između ostalog, likvidirano 8,000 staraca, žena i dijece. U izvještaju je također naveo da su “sva muslimanska sela potpuno spaljena tako da nijedan njihov dom nije ostao čitav. Sva imovina je uništena sem stoke, žita i sjena. Za vrijeme operacije se pristupilo potpunom uništavanju muslimanskog življa bez obzira na pol i godine starosti.”
Ista politika uništavanja nesrpskog stanovništva je nastavljena za vrijeme posljednje agresije na Bosnu i Hercegovinu, sa novim izvršiocima nadahnutim istom starom ideologijom. Genocid u Srebrenici koji su, prema presudi Međunarodnog suda pravde u Hagu, počinile “Vojska i Policija Republike Srpske”, kada je likvidirano 8372 dječaka i muškarca, predstavlja kontinuitet velikosrpske ideologije. Genocid je počinjen i u drugim dijelovima Bosne i Hercegovine, ali u Hagu tako nije presuđeno.
Srbija nije prošla kroz katarzu nego i danas nastavlja svoju politiku drugim sredstvima, ugrožavajući stabilnost i mir u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i na Kosovu. Svojim konstantnim provokacijama i izazivanjem napetosti, režim iz Beograda blokira proširenje Evropske unije. S druge strane, sa podrškom multietničkoj Bosni i Hercegovini, Evropa spašava sebe! Zbog toga je suštinski i simbolično, Bosna i Hercegovina najvažnija zemlja za Evropsku uniju u ovom trenutku. Orban je rekao da je evropskim zemljama potrebnija Srbija nego što je članstvo u Evropskoj uniji potrebno Srbiji. Ako je to prihvatljivo Evropskoj uniji, što vjerujemo da nije tačno, onda bi mogli zaključiti da zemlje Evropske unije vide Srbiju kao model koji treba sliejditi. Na kraju, želimo povejrovati da premijer Orban nije znao da postoji kontinuitet srbijanske politike koji je poguban i za samu Evropu.
