Vrhunac Reformacije, koja je počela sto godina ranije, počeo je 1618. godine sa startom Tridesetogodišnjeg rata. Ovaj rat je bio vjerski sukob koji je ostavio veoma uticajne posljedice na tadašnje sukobljene države, kako politički, tako i materijalno, a obzirom da je sam događaj trajao 30 godina može se spomenuti demografski pad i kolaps ekonomije,a sve su to rane kojima treba mnogo da sazriju. Sam rat se vodioizmeđu 1618. i 1648. naprostoru Svetog rimskog carstva (za koje je Volter rekao da niti je „Sveto“, niti „Rimsko“ niti „Carstvo“). Sistem funkcionisanja Carstva je mnogo bio veoma složen, kao i sam način izbora cara. Unutar Carstva je postojao ogroman broj kraljevina, kneževina, biskupija, slobodnih gradova, ali samo sedam njih je imalo pravo glasa. Kandidat sa većinom glasova je postajao car. Karakteriziran je kao vjerski sukob, ali do njegovoj eskalacije su prethodili dijapazoni ekonomske, političke, socijalne, nacionalne te konfesionalne prirode.
Počeo je kao minoran sukob unutar samog Carstva koji se razvio u ogroman rat koji je ostavio tešku materijalnu štetu, veliki broj žrtava, te veliki psihološki uticaj na stanovništvo unutar Carstva. Označio je i prekretnicu u političkom svijetu tadašnje Evrope, a posebno u samom Carstvu koje se nakon rata nikada neće oporaviti, te će se raspasti za oko 150 godina. Rat se dijelio na četiri faze:
- Češka faza (1618.-1623.),
- Danska faza (1623.-1629.),
- Švedska faza (1629.-1635.),
- Francuska faza (1635.-1648.).
Svaka je faza dobila ime po području gdje se vodio najveći broj sukoba, ili po državi koja je najaktivnije ratovala. Tadašnji Sveti rimski car Matija je preminuo 1619. te je vlast pripala Ferdinandu Štajerskom, koji je bio veliki katoliko te se zalagao za povećanje kršćanskog utjecaja u tadašnjoj protestantskoj Češkoj. To će biti jedan od uzroka rata koji će u smrt odvesti gotovo polovinu njemačkog stanovništva.
Rat je započeo u Češkoj, u Pragu kada staleži počinju smijenjivati regente, te nastaje pobuna. Vojska koja je poslana od strane cara da uguši istu biva poražena. Borbe na kraju rata će se nastaviti sve dok ne dođe vijest o potpisanom miru, koji je potvrđen 24. oktobra 1648. u pokrajini Vestfaliji. Trideset godina stradanja je dovelo do legalizovanja svih protestantskih praktikovanja unutar Carstva. Plemstvu je bilo zabranjeno da nameće religiju podanicima. U političkom svijetu, uticaj habsburške prevlasti je znatno oslabio, te je Francuska počela da vodi glavnu riječ u Evropi. Nizozemska i Švicarska dobile su potpunu nezavisnost nakon rata.Možda i najpozitivnija posljedica rata je početak vjerske tolerancije u Carstvu.
No, pored svih odluka koje su i pozitivno uticale na tadašnji sistem i koje su bile po tadašnjim standardima veoma prihvatljive za narod koji je živio u tom okruženju, ipak je bilo ozbiljnih posljedica od kojih se ovo Carstvo neće lako oporaviti, i po materijalnom a i po društvenom pitanju. U carstvu je stradalo 5 miliona ljudi, ili oko 20% sveukupne populacije Carstva. Rat je onemogućio uspješno ubiranje poreza, uništena je i poljoprivreda, a radi rata je napuštena trećina obradivih površina diljem Carstva. Većina sistema će se unazaditi ili stagnirati što se privrede i manufakture tiče. Najveći pad je na kraju rata pretrpjela trgovina koja je svedena na minimum. Kako sami Njemci tvrde, oni Tridesetogodišnji rat smatraju većom katastrofom i od kuge, pa čak i od Prvog i Drugog svjetskog rata.
Za Intelektualno.com piše: Edin Selimović
