Zdravstvene organizacije širom svijeta strahuju od epidemija i pandemija. Sa sve većom populacijom, prenaseljenim urbanim područjima, te sa povećanjem vrsta i obima transporta, opasnost od epidemija postaje sve veća. Samo zadnjih deset godina svjedoci smo nekoliko epidemija i pandemija poput epidemije virusa ebole na zapadu Afrike iz 2013., epidemije kolere na Haitiju iz 2010. godine i dr. Zdravstvene organizacije poput WHO-a neprestano nastoje spriječiti takve epidemije ili ograničiti njihovu rasprostranjenost. Lekcije iz prošlosti olakšavaju upravljanje epidemijama zaraznih bolesti današnjice. Coronavirus epidemija kojoj smo svjedoci i koju pratimo samo je jedna od nizu epidemija. Prethodno, 20. stoljeće imalo je nekoliko epidemija koje su odnijele milione života, a u ovom tekstu ćemo govoriti o onim o onim najvažnijim.
Pandemija HIV/AIDS-a
Prvi put identifikovan u Demokratskoj Republici Kongo 1976. godine, HIV / AIDS se uistinu pokazao kao globalna pandemija, usmrtivši više od 36 miliona ljudi od 1981. godine. Trenutno 31 i 35 miliona ljudi žive s HIV-om, velika većina njih nalaze se u subsaharskoj Africi, gdje je zaraženo 5% stanovništva, otprilike 21 milion ljudi. Kako je rasla svijest, razvijeni su novi načini liječenja koji život sa HIV-om čine daleko podnošljivijim, a mnogi od zaraženih žive produktivnim životom. Između 2005. i 2012. godine, globalna smrtnost od virusa HIV / AIDS-a smanjila se sa 2,2 miliona na 1,6 miliona.
Španska gripa 1918. godine
Jedna od najsmrtonosnijih pandemija na svijetu pogodila je 1918. godine i usmrtila 3 do 5% svjetske populacije. Bila je to pandemija gripa koja je uključivala virus gripe H1N1. U svijetu je 500 miliona bilo zaraženo ovim virusom, dok je život izgubilo skoro 50 do 100 miliona ljudi. Bolest se proširila na gotovo sve dijelove svijeta, uključujući udaljena ostrva u Arktičkom i Tihom okeanu. Zanimljivo je da je ta pandemija ubila pretežno zdrave mlade jedinke. Većina drugih bolesti ima veće štetne efekte na djecu, starije osobe i pojedince koji imaju oslabljene imune funkcije. Iako je pandemija nazvana „španska gripa“ to je bio pogrešan naziv. Niti je porijeklom iz Španije, niti je ubila više ljudi u Španiji nego u drugima. Međutim, zbog cenzure za ratno doba, mnoge zemlje poput Velike Britanije, SAD-a, Francuske stavile su ograničenja na štampu, pa se u medijima tog doba vijest o pandemiji nije pojavljivala. Međutim, bez takvih ograničenja, španski mediji su izvještavali o pandemiji u ranoj fazi ostavljajući lažni dojam da je zemlja posebno teško pogođena.
Epidemije gripe
Azijska gripa bila je pandemijska epidemija gripa A podtipa H2N2, koja je nastala u Kini 1956. i trajala do 1958 godine. U svom dvogodišnjem trajanju, ova epidemija proširila se iz kineske provincije Guizhou u Singapur, Hong Kong i Sjedinjene Američke Države. Procjene za smrtnost od azijske gripe razlikuju se zavisno od izvora, ali Svjetska zdravstvena organizacija navodi da je broj približno 2 miliona smrtnih slučajeva, od kojih je 69.800 samo u SAD-u.
Pandemija gripa kategorije 2 koja se ponekad naziva i „hongkonški grip“, pandemija je gripe iz 1968. godine uzrokovana sojem H3N2 virusa grupe A, genetskom mutacijom podtipa H2N2. Od prvog prijavljenog slučaja 13. jula 1968. godine u Hong Kongu, prošlo je samo 17 dana prije nego što je izbijanje virusa prijavljeno u Singapuru i Vijetnamu, a u roku od tri mjeseca proširio se na Filipine, Indiju, Australiju, Evropu i Sjedinjene Američke Države. Iako je pandemija 1968. godine imala relativno nisku stopu smrtnosti (5%), ona je i dalje rezultirala smrću više od milion ljudi, uključujući oko 500.000 stanovnika Hong Konga, 15% stanovništva tada britanske kolonije.
Šesta pandemija kolere (1910-1911.)
Poput svojih pet prethodnica, šesta pandemija kolere svoj izvor ima u Indiji. Bolest se proširila na Bliski Istok, Sjevernu Afriku, Istočnu Europu i Rusiju. Ova pandemija kolere zadnje je izbijanje kolere koje se proširilo na SAD. Američke zdravstvene vlasti, potaknute iskustvima iz prošlosti, brzo su pokušale izolirati zaražene, pa je na kraju u SAD-u nastupilo samo 11 smrtnih slučajeva. Do 1923. godine slučajevi kolere dramatično su smanjeni. Ova pandemija kolere usmrtila je oko 800 000 osoba.
Epidemija malih boginja u Indiji 1974. godine
Jedna od najgorih epidemija malih boginja 20. vijeka pogodila je Indiju 1974. godine. Više od 15.000 umrlo je od malih boginja između januara i maja iste godine. Nadležne službe pokušale su bolest obuzdati i spriječiti dalje širenje. Posljednji slučaj malih boginja u zemlji zabilježen je 24. maja 1975. godine. Pet godina kasnije bolest je u potpunosti iskorijenjena.
Za Intelektualno.com priredio: Faris Marukić
