Sjedinjene Američke Države su 30. marta 1867. godine preuzele Aljasku nakon što su je kupile od Rusije, dodajući dodatnih 586.412 kvadratnih kilometara teritorija.
Iako je u to vrijeme Aljaska bila uglavnom nenaseljena i smatrana prilično nevažnom, pokazalo se da je to bio vrlo uspješan pothvat za Ameriku, koji daje pristup ogromnim sirovinama i važan strateški položaj na obali Tihog okeana. Stoga, svake godine ovaj dan lokalno stanovništvo slavi kao “Dan Aljaske”.
Kroz 19. stoljeće Rusija, tadašnji posjednik Aljaske i Britanija, vodile su borbu za svjetsku prevlast poznatu kao “velika igra”, protohladni rat koji je kulminaciju doživio tokom 1850-ih u Krimskom ratu. Bojeći se da bi gubitak Aljaske od Britanije u ratu bio nacionalno poniženje, Rusi su bile spremni svoj posjed u Sjevernoj Americi prepustiti nekoj drugoj sili. Možda se čini čudnim da bi Rusija željela odustati od tako velikog teritorija, ali Rusija je bila u ekonomskim i kulturnim previranjima neposredno nakon oslobađanja kmetova 1861. godine.
Kao rezultat toga, željeli su novac za uglavnom nerazvijeni teritorij Aljaske, umjesto da riskiraju da ga izgube i dodatno naštete carevom prestižu. Amerika se činila najboljom opcijom za prodaju, Uzimajući u obzir njezinu blizinu i nespremnost da se udruži sa Britanijom u slučaju rata.
S obzirom na te faktore, ruska vlada je odlučila da bi američka tampon zona koja je odvaja od britanske moći u Britanskoj Kolumbiji bila savršena, pogotovo jer je Unija tek izašla kao pobjednika iz Američkog građanskog rata i sada se ponovo zanimala za vanjske poslove.
Sjedinjene Američke Države također su proživljavale nemirna vremena i tražile vanjskopolitički iskorak kako bi odvratile pažnju stanovništva od unutrašnjih dešavanja, koji su i dalje bila turbulentna nakon neizmjerno krvavog građanskog rata.
Kao rezultat toga, dogovor se vlastima SAD-a svidio i državni sekretar William Seward počeo je u martu 1867. godine pregovore s ruskim veleposlanikom u Sjedinjenim Državama Eduardom de Stoecklom. Ubrzo je primopredaja potvrđena za relativno skromnu sumu od 7,2 miliona američkih dolara (koja danas vrijedi nešto više od 100 miliona). Caru se to morao činiti dobrim ishodom, jer Rusija uglavnom nije uspjela razviti Aljasku, ali je ipak zaradila dosta ovom prodajom. Međutim, Sjedinjene Države bi postigle daleko bolji dogovor, ako stvar posmatramo sa dugoročnog aspekta.
Kako je Aljaska bila tako izolirana i slabo naseljena, kupovina je dočekana s negodovanjem među određenim krugovima u Americi, a neke novine su je nazvale “Sewardova ludost” (Seward’s folly). Međutim, većina je pohvalila sporazum, shvativši da će on pomoći smanjenju britanske moći u regiji i američkim strateškim interesima na Tihom okeanu.
Ceremonija primopredaje održana je 18. oktobra 1867. godine, postavljanjem američke zastave, umjesto ruske, na guvernerovoj kući u gradu Sitka.
Teritorij se nije odmah ispostavio kao dobra investicija, jer se većina stanovništva vratila u Rusiju, ali je pronalazak zlata 1893. godine, u kombinaciji sa ribarskim i krznarskim kompanijama, privukao novo stanovništvo i stvorio ogromno bogatstvo. Danas Aljaska ima preko 700.000 stanovnika i snažnu ekonomiju, a punopravna savezna američka država postala je 1959. godine.
Za Intelektualno.com piše: Faris Marukić
